Waldemar Izdebski: Nowelizacja prawa geodezyjnego i kartograficznego 2025

W związku z przedstawionym do konsultacji projektem nowelizacji ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne przedstawiam opublikowane uzasadnienie w formie ułatwiającej nawigowanie w projektowanych zmianach.

I. Cel i szczegółowy opis wprowadzanych zmian ( ↓)

Proponowane zmiany w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2024 r. poz. 1151, z późn. zm.), dalej zwaną „ustawą PGiK”, dotyczą:

1. Ustanowienia nowego podziału terenów zamkniętych na dwie kategorie (↓)

Ocena proponowanych zmian dotyczacych terenów zamkniętych (↓)

Obowiązujące regulacje prawne ograniczające powszechny dostęp do danych przestrzennych państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego są niewystarczające i niedostosowane do obecnej sytuacji geopolitycznej. W celu zminimalizowania ryzyka wykorzystania powszechnie dostępnych danych przestrzennych państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w atakach terrorystycznych lub działaniach obcych sił zbrojnych, konieczne jest wprowadzenie ograniczeń powszechnej dostępności danych przestrzennych obiektów ważnych dla obronności i bezpieczeństwa państwa.

Projektowane zmiany przyczynią się do uporządkowania zasad ustanawiania terenów zamkniętych oraz ustalenia technicznych aspektów zabezpieczenia tych informacji przed publicznym dostępem do nich. Poprzez prawo ustanowienia terenów zamkniętych określonej kategorii, właściwe organy będą miały bezpośredni wpływ na ochronę informacji przestrzennych dotyczących tych terenów. Podkreślenia jednak wymaga fakt, że ze względu na zakres przedmiotowy ustawy PGiK rozwiązania zawarte w przedmiotowym projekcie dotyczą wyłącznie danych przestrzennych stanowiących zakres informacyjny baz danych prowadzonych przez organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, a więc danych gromadzonych w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym. Projekt ustawy nie reguluje zatem kwestii danych przestrzennych i informacji, które są gromadzone, przetwarzane i upubliczniane przez inne podmioty publiczne i prywatne.

Art. 2 pkt 9 i 9a i art. 4 ust. 2–2d ustawy PGiK

Zawarte w przedmiotowych przepisach zmiany mają charakter dostosowawczy do wprowadzanych w art. 4a–4c przepisów w zakresie nowego podziału terenów zamkniętych i zasad ich ustalania.

Art. 4a ust. 1–2 ustawy PGiK

Proponowane przepisy przewidują nowy podział terenów zamkniętych na dwie kategorie, skutkujący w odniesieniu do terenów zamkniętych I kategorii, wyłączeniem niektórych danych z gromadzenia w bazach danych państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, a w odniesieniu do terenów zamkniętych II kategorii – ograniczeniem ich udostępniania.

Dla terenów zamkniętych I kategorii organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej nie będą gromadzić danych w bazach danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2 (w zakresie budynków i lokali), 3, 8, 11 i 12 ustawy PGiK. Dane te będą gromadzone przez podmiot, który ustalił teren zamknięty I kategorii.

Dla terenów zamkniętych II kategorii zostanie określony zakres ograniczeń w upublicznianiu danych gromadzonych przez organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej w bazach danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 3, 8, 11 i 12 ustawy PGiK oraz materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego wykorzystanych do aktualizacji tych baz. Ponadto będzie możliwe ograniczenie udostępniania danych gromadzonych w ww. bazach danych oraz materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego wykorzystanych do aktualizacji tych baz podmiotom innym niż podmiot, który ustalił dany teren zamknięty, organom administracji publicznej, służbom specjalnym, o których mowa w art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2024 r. poz. 812) i wykonawcom zgłoszonych lub realizowanych na zlecenie organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej prac geodezyjnych obejmujących tereny zamknięte. Dla terenów zamkniętych II kategorii nie będzie możliwe wprowadzenie ograniczenia w upublicznianiu i udostępnianiu danych z baz danych ewidencji gruntów i budynków, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2 ustawy PGiK.

Oznacza to, że prowadzenie i odpowiednia ochrona zbiorów danych przestrzennych dotyczących terenów zamkniętych I kategorii pozostawać będą w wyłącznej właściwości podmiotów ustalających te tereny. Prowadzenie baz danych przestrzennych obejmujących tereny zamknięte II kategorii pozostanie natomiast w zakresie działania Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, przy czym szczegółowy zakres i sposób ograniczeń w udostępnianiu części tych danych zostanie określony w akcie wykonawczym do zmienianej ustawy opracowanym przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej oraz ministrem właściwym do spraw wewnętrznych.

Art. 4a ust. 3–6 ustawy PGiK

Zgodnie z zaproponowanym brzmieniem przepisów projektu ustawy tereny zamknięte I i II kategorii będą mogły zostać ustanowione na terenach, na których zlokalizowane są obiekty lub infrastruktura ważne dla obronności państwa, bezpieczeństwa publicznego oraz zajęte pod obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi ujęte w jednolitym wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej. Tereny zamknięte I kategorii nie będą mogły być ustalane na drogach publicznych, drogach kolejowych oraz drogach wodnych. Do II kategorii terenów zamkniętych będą mogły dodatkowo zostać zaliczone obszary, na których zlokalizowane są obiekty lub infrastruktura ważne dla ochrony interesu gospodarczego państwa oraz ochrony innych ważnych interesów państwa. Klauzula tajności będzie mogła być nadana wyłącznie informacjom o obiektach znajdujących się na terenach zamkniętych I kategorii. Decyzja odnośnie do wyboru kategorii terenu zamkniętego, a więc i zakresu ochrony danych, będzie należała do podmiotu, który ten teren ustanowił.

Art. 4b ust. 1–6 ustawy PGiK

Projekt zmian zakłada enumeratywne wymienienie organów, którym przysługiwało będzie prawo wydania decyzji o ustaleniu lub zniesieniu terenu zamkniętego. Względem obecnego stanu prawnego z grona uprawnionych podmiotów zostaną wyłączeni kierownicy urzędów centralnych. Tereny zamknięte będą mogły być ustalane lub znoszone w drodze decyzji przez właściwych ministrów, wojewodów, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu, Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Szefa Służby Wywiadu Wojskowego lub Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Komendantów Głównych Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Straży Granicznej oraz Komendanta Służby Ochrony Państwa.

Powyższe organy są kluczowe w sprawach organizowania i prowadzenia działań dotyczących obronności i bezpieczeństwa państwa. W przypadku konieczności ustalenia terenu zamkniętego przez kierowników urzędów centralnych, innych niż wymienieni w projekcie ustawy, proponuje się, aby zadanie to realizował (koordynował) wyłącznie minister, któremu one podlegają, lub który je nadzoruje oraz organizuje zadania na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa.

Podmiot, który ustalił teren zamkniętym, będzie miał obowiązek przekazać niezwłocznie decyzję o ustaleniu lub zniesieniu terenu zamkniętego Głównemu Geodecie Kraju oraz właściwemu wojewodzie, marszałkowi województwa, staroście i właściwemu wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta). Ponadto, podmiot będzie przekazywał Głównemu Geodecie Kraju informację o najwyższej klauzuli tajności nadanej informacjom o obiektach znajdujących się na tym terenie, jej zmianie lub zniesieniu. Główny Geodeta Kraju, na podstawie otrzymanych decyzji będzie miał obowiązek prowadzić wykaz terenów zamkniętych, zawierający wszystkie elementy treści tych decyzji oraz informacje o najwyższej klauzuli tajności nadanej obiektom na terenach zamkniętych I kategorii i udostępniać go podmiotom, które wykażą interes prawny w tym zakresie. Pozwoli to na zebranie w jednym miejscu informacji o wszystkich terenach zamkniętych.

Decyzje o ustaleniu lub zniesieniu terenu zamkniętego będą określać:

granice i obszar terenu zamkniętego poprzez wskazanie identyfikatorów działek ewidencyjnych;
kategorię terenu zamkniętego;
w przypadku ustalenia terenu zamkniętego II kategorii:
- rodzaje ograniczeń w upublicznianiu lub udostępnianiu danych gromadzonych w bazach danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 3, 8, 11 i 12 ustawy PGiK oraz materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego wykorzystanych do aktualizacji tych baz,
- dopuszczalne parametry publikacji danych, o których mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 lit. a.

Zakłada się, że informacje zawarte w decyzji będą jawne, to znaczy, że nie będą mogły być objęte klauzulą tajności. Jednocześnie jednak informacje zawarte w tych decyzjach, informacje gromadzone w prowadzonym przez Głównego Geodetę Kraju wykazie terenów zamkniętych, oraz dane i materiały stanowiące podstawę utworzenia lub aktualizacji baz danych, o których mowa w art. 4 w ust. 1a pkt 2 (w zakresie budynków i lokali), pkt 3, 8, 11 i 12 ustawy PGiK, dotyczące obszaru, na którym został ustalony teren zamknięty, zgromadzone w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym przed wydaniem decyzji o ustaleniu terenu zamkniętego – nie będą stanowiły informacji publicznej, a co za tym idzie nie będą podlegały udostępnieniu w trybie art. 10 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2022 r. poz. 902). Projektowany przepis ma na celu ochronę informacji dotyczących terenów zamkniętych.

Art. 4b ust. 7 ustawy PGiK

Przepisy regulują sposób postępowania z danymi i materiałami przekazanymi pomiędzy organem, który ustalił lub zniósł teren zamknięty a organem Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, który prowadzi państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny. Organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej po otrzymaniu decyzji o ustaleniu terenu zamkniętego I kategorii będzie miał obowiązek zaprzestać gromadzenia i udostępniania danych zawartych w bazach danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2 (w zakresie budynków i lokali), pkt 3, 8, 11, 12 ustawy PGiK oraz materiałów stanowiących podstawę wpisów do tych baz danych, i w terminie 30 dni przekazać je podmiotowi, który ustalił teren zamknięty. Oznacza to, że dane dotyczące obszaru, na którym ustalony został teren zamknięty, zawarte w ww. bazach danych prowadzonych przez organy zostaną z tych baz usunięte i organ nie będzie gromadził na tym obszarze, ani przetwarzał, żadnych danych przestrzennych i opisowych stanowiących treść tych baz danych. Podmiot, który ustalił teren zamknięty będzie miał obowiązek prowadzić dla tych terenów odrębne bazy danych zawierające ww. dane (usunięte z baz danych prowadzonych przez Służbę Geodezyjną i Kartograficzną), stosując standardy techniczne pozwalające na późniejsze włączenie tych danych, w przypadku zniesienia terenu zamkniętego, do odpowiednich baz danych prowadzonych przez Służbę Geodezyjną i Kartograficzną. Podmiot ten będzie miał również obowiązek sporządzać dla przedmiotowego terenu mapy i gromadzić materiały stanowiące podstawę wpisów do prowadzonych baz danych.

Art. 4c ust. 1–2 ustawy PGiK

Projekt ustawy zakłada, że w przypadku wydania decyzji o zniesieniu terenu zamkniętego I kategorii podmiot, który ustalił ten terenem będzie miał 30 dni od dnia wydania przedmiotowej decyzji na przekazanie właściwym organom Służby Geodezyjnej i Kartograficznej danych zawartych w prowadzonych dotąd przez te podmioty bazach danych, opracowanych przez ten podmiot map oraz danych i materiałów stanowiących podstawę wpisów do odpowiednich baz danych (np. wyników prac geodezyjnych). Celem przekazania ww. danych i materiałów jest umożliwienie aktualizacji prowadzonych przez organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej baz danych w zakresie, który do tego momentu był w gestii podmiotu, który ustalił teren zamknięty, po zniesieniu terenu zamkniętego konieczne jest bowiem doprowadzenie do kompletności informacji gromadzonych w bazach danych. W przypadku, gdyby w oparciu o przekazane dane i materiały nie była możliwa aktualizacja baz danych, organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej będzie mógł zwrócić je do poprawy podmiotowi, który je przekazał. Podmiot, który ustalił teren zamknięty będzie miał obowiązek, na swój koszt, dostosować te dane i materiały do obowiązujących przepisów prawa z zakresu geodezji i kartografii, w sposób umożliwiający aktualizację baz danych prowadzonych przez organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej.

Art. 4c ust. 3–5 ustawy PGiK

Projektowane przepisy regulują kwestię prac geodezyjnych dotyczących terenu zamkniętego I kategorii zgłoszonych i niezakończonych do dnia otrzymania przez organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej decyzji o ustaleniu terenu zamkniętego I kategorii. Powyższe zmiany mają na celu zapewnić szybką wymianę informacji pomiędzy organem Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, organem wydającym decyzję o ustaleniu terenu zamkniętego I kategorii a wykonawcą prac geodezyjnych. Organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej będzie miał obowiązek przekazać podmiotowi, który ustalił teren zamknięty I kategorii, w terminie 5 dni roboczych od dnia otrzymania decyzji o jego ustaleniu, informację o wszelkich wykonywanych pracach geodezyjnych na obszarze, dla którego ustalono teren zamknięty oraz przekazać informację wykonawcom tych prac o podmiocie, który wydał decyzję o ustaleniu terenu zamkniętego i granicach tego terenu.

Art. 4d ustawy PGiK

Projektowane przepisy regulują kwestię prowadzenia przez Ministra Obrony Narodowej, dalej: „MON”, rejestru terenów zamkniętych. Tereny zamknięte mogą być ustanawiane przez organy administracji publicznej, na podstawie odrębnych przepisów, ze względu na bezpieczeństwo i obronność kraju, bezpieczeństwo publiczne, ochronę porządku publicznego, ochronę zdrowia publicznego lub środowiska. Tereny zamknięte odgrywają istotną rolę w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, wprowadzając szereg ograniczeń wynikających z występowania obiektów o znaczeniu strategicznym, obszarów o wysokim ryzyku, w których potencjalne zagrożenia związane są z bliskością terenów zamkniętych, np. obszarów wojskowych czy stref magazynowania materiałów niebezpiecznych. Tereny zamknięte mają również kluczowy wpływ na procesy inwestycyjne, w tym na realizację prac geodezyjnych. Przykładowo, wykonawcy prac fotogrametrycznych wykonujących naloty nad określonymi terenami zamkniętymi, muszą stosować przepisy o ochronie informacji niejawnych.

Pomimo strategicznego znaczenia terenów zamkniętych, dotychczas nie powstał jeden, centralny rejestr, w którym zgromadzone byłyby wszystkie tereny zamknięte dla obszaru kraju. Obecnie MON prowadzi i rozwija System Informacji Przestrzennych Resortu Obrony Narodowej, dalej: „SIPRON”, w którym gromadzi informacje o terenach zamkniętych, ale ustanowionych wyłącznie przez MON i jednostki nadzorowane przez MON. Rozszerzenie tych informacji o tereny zamknięte ustanawiane przez inne resorty oraz utworzenie zestandaryzowanego rejestru publicznego:

ułatwi koordynację działań z zakresu ochrony infrastruktury krytycznej (zwłaszcza w obecnej sytuacji geopolitycznej oraz w sytuacjach potencjalnych zagrożeń),
ułatwi realizację prac geodezyjnych wykonywanych w szczególności na zlecenie Głównego Geodety Kraju,
usprawni procesy planowania i zagospodarowania przestrzennego.

Prowadzenie przez MON rejestru publicznego dot. terenów zamkniętych w systemie teleinformatycznym SIPRON pozwoli na zebranie kompleksowych i jednolitych danych dla obszaru kraju dotyczących terenów zamkniętych przez jeden organ.

Art. 7 ust. 2 ustawy PGiK 5

Uchylenie przedmiotowej delegacji, a więc i rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie rodzajów materiałów geodezyjnych i kartograficznych, które podlegają ochronie zgodnie z przepisami ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 632 i 1222) ma charakter dostosowawczy do wprowadzanych w art. 4a–4c przepisów ustawy PGiK. Kwestie rodzajów materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, które podlegają ochronie zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych zostaną określone w akcie wykonawczym, który zostanie wydany na podstawie projektowanego upoważnienia zawartego w art. 4a ust. 2 ustawy PGiK.

Art. 10 ust. 1–1a ustawy PGiK

Przedmiotowa zmiana zakłada uchylenie:

Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 18 lipca 2003 r. w sprawie terenów zamkniętych niezbędnych dla obronności państwa (Dz. U. poz. 1368) – kwestie dotyczące ustanowienia przesłanek określających na jakich terenach mogą zostać ustanowione tereny zamknięte zostały określone w projektowanym przepisie art. 4a ust. 3 i 4 ustawy PGiK.
Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 22 maja 2003 r. w sprawie nadzoru nad pracami geodezyjnymi i kartograficznymi na terenach zamkniętych (Dz. U. poz. 939) – zgodnie z projektowanymi przepisami art. 4b ust. 8 ustawy PGiK dla terenu zamkniętego I kategorii podmiot, który ustalił ten teren będzie miał m.in. obowiązek prowadzić odpowiednie bazy danych i gromadzić materiały stanowiące podstawę wpisów do tych baz. Jednocześnie zgodnie z art. 13 ust. 3 ustawy PGiK na terenie zamkniętym I kategorii prace geodezyjne będą mogły być wykonywane tylko na zlecenie lub za zgodą podmiotu, który ustalił ten teren. Powyższe regulacje jednoznacznie wskazują, że nadzór nad wykonywaniem prac geodezyjnych na terenie zamkniętym I kategorii będzie należał do podmiotu, który ustalił ten teren.

Art. 10 ust. 1b i 1c ustawy PGiK

Przepis stanowi, że danym zawartym w bazach danych, mapach, materiałom stanowiącym podstawę wpisów do tych baz i zmian wprowadzanych na tych mapach, podmiot, który ustalił teren zamknięty I kategorii może nadać klauzule tajności, zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych. Mając na względzie powyższe zakłada się, że klauzule tajności mogą być nadawane wyłącznie informacjom znajdującym się na terenach zamkniętych I kategorii.

Art. 10 ust. 2, 4 i 6, art. 26 ust. 3 ustawy PGiK

Zawarte w przedmiotowych przepisach zmiany mają charakter dostosowawczy do wprowadzanych w art. 4a–4c ustawy PGiK przepisów w zakresie nowego podziału terenów zamkniętych i zasad ich ustalania.

Art. 10 ust. 3 ustawy PGiK

Projekt ustawy zobowiązuje organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej, który otrzymał zgłoszenie prac geodezyjnych na obszarze znajdującym się w granicach terenu zamkniętego I kategorii, do udostępnienia wykonawcy prac geodezyjnych informacji o podmiocie, który wydał decyzję o ustaleniu terenu zamkniętego I kategorii i granicy tego terenu, niezwłocznie, nie później niż w terminie 5 dni roboczych od dnia otrzymania zgłoszenia prac lub jego uzupełnienia. Powyższa zmiana ma na celu uświadomienie wykonawcy prac, że planowane przez niego do realizacji prace geodezyjne będą wymagały uzyskania zgody podmiotu, który ustalił ten teren, zgodnie z art. 13 ust. 3 ustawy PGiK. Ponadto wykonywanie tych prac może również wymagać od wykonawcy prac geodezyjnych posiadania odpowiedniej zdolności do ochrony informacji niejawnych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych. Istotne jest zatem aby wykonawca prac posiadał informację o planowanym wykonywaniu przez niego prac na terenie zamkniętym I kategorii.

Art. 12c ust. 1 pkt 1 ustawy PGiK

Zmiana ma charakter dostosowawczy do wprowadzanych w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy PGiK przepisów ustanawiających nowy podziału terenów zamkniętych na dwie kategorie.

Art. 13 ust. 3−4 ustawy PGiK

Przepis przewiduje wyłączenie z obowiązku uzyskania zgody podmiotu, który ustalił teren zamknięty I kategorii wykonawców prac geodezyjnych zleconych przez Głównego Geodetę Kraju, mających na celu aktualizację baz danych zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu.

Art. 19 ust. 1 pkt 3 ustawy PGiK

Przedmiotowa zmiana zakłada uchylenie rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 16 stycznia 2015 r. w sprawie rodzajów prac geodezyjnych i kartograficznych mających znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa oraz sposobu współdziałania Głównego Geodety Kraju z Ministrem Obrony Narodowej (Dz. U. poz. 107) w związku z wprowadzanymi przepisami art. 4a–4c ustawy PGiK w zakresie nowego podziału terenów zamkniętych na kategorie.

Art. 28d ust. 1 i art. 28g ust. 2 pkt 2 ustawy PGiK

Zmiana ma charakter dostosowawczy do wprowadzanych w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy PGiK przepisów ustanawiających nowy podziału terenów zamkniętych na kategorie.

2. Zmiany z zakresu gleboznawczej klasyfikacji gruntów (↓)

Ocena proponowanych zmian dotyczących gleboznawczej klasyfikacji gruntów (↓)

Celem projektowanych regulacji jest rozwiązanie problemu braku ustawowych przepisów w zakresie wymagań kwalifikacyjnych dla osób wykonujących gleboznawczą klasyfikację gruntów, zgłoszonego przez Najwyższą Izbę Kontroli (NIK) w ramach zaleceń z kontroli nr 28/2021/P/20/059/LBY, pn. „Wykonywanie gleboznawczej klasyfikacji gruntów na terenie województwa kujawsko-pomorskiego” oraz kontroli nr 164/2022/P/22/053/LBY, pn. „Wykonywanie gleboznawczej klasyfikacji gruntów”. Jednym z zaleceń kontrolnych NIK było pilne podjęcie działań legislacyjnych zmierzających do wprowadzenia zmian legislacyjnych w ustawie PGiK, określających niezbędne kwalifikacje osób uprawnionych do przeprowadzania czynności klasyfikacyjnych w ramach gleboznawczej klasyfikacji gruntów, które będą zapewniały odpowiedni poziom merytoryczny opinii wydawanych przez klasyfikatorów.

Obecnie przepisy ustawy PGiK regulują zagadnienia wykonywania gleboznawczej klasyfikacji gruntów w sposób lakoniczny. Poza wskazaniem organu właściwego do jej prowadzenia, przepisy upoważniają do uregulowania pozostałych kwestii w akcie niższego rzędu tj. rozporządzenia. Brak jest jednak przepisów rangi ustawowej regulujących zasady wykonywania prac klasyfikacyjnych, praw i obowiązków wykonawców tych prac, obowiązków właścicieli nieruchomości objętych klasyfikacją, obowiązków i uprawnień organów prowadzących gleboznawczą klasyfikację gruntów oraz kwalifikacji osób wykonujących te prace.

Wprowadzenie ustawowych wymagań kwalifikacyjnych dla osób wykonujących gleboznawczą klasyfikację gruntów ma przyczynić się do poprawy jakości i poprawności czynności terenowych oraz opracowań klasyfikacyjnych. Zapewnienie prawidłowego wykonywania gleboznawczej klasyfikacji gruntów jest zatem niezbędne dla właściwej ochrony gruntów rolnych i leśnych przed nieuzasadnionym zainwestowaniem, a tym samym przed niekontrolowaną urbanizacją. Od rzetelności czynności określenia klas bonitacyjnych gruntów zależy m.in. dopuszczalność wyłączenia gruntu z produkcji rolnej i leśnej, właściwe ustalenie należności z tytułu podatku rolnego i leśnego, właściwe ustalenie należności i opłaty rocznej z tytułu wyłączenia gruntów z produkcji rolnej i leśnej.

Określenie wymagań dla osób, którym starosta zleca wykonanie operatu klasyfikacyjnego w ramach postępowania administracyjnego w sprawie ustalenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów

Art. 26c ust. 1 pkt 1, art. 26d ustawy PGiK

Zgodnie z obowiązującymi przepisami rozporządzenia w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów, czynności klasyfikacyjne w ramach postępowania administracyjnego, którego celem jest ustalenie klas bonitacyjnych gruntu wykonuje osoba upoważniona przez organ prowadzący to postępowanie. To starosta jako organ prowadzący i odpowiedzialny za przeprowadzenie gleboznawczej klasyfikacji gruntów, decyduje komu powierzy wykonanie czynności klasyfikacyjnych w terenie, których wynikiem jest opracowanie projektu ustalenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów. Niewątpliwie upoważniony klasyfikator powinien dawać gwarancję prawidłowego i rzetelnego wykonania tych czynności, gdyż ich rezultat stanowi podstawę merytorycznego rozstrzygnięcia decyzji administracyjnej wydanej przez organ. Żadne jednak przepisy prawa nie określają obecnie jakimi kompetencjami powinna legitymować się taka osoba, tak więc wyłącznie od danego starosty zależy kogo upoważni do wykonania ww. czynności.

Przywołane na wstępie kontrole Najwyższej Izby Kontroli ujawniły, że w skali kraju nie występuje jedna, spójna praktyka wyłaniania klasyfikatorów na potrzeby prowadzonych postępowań administracyjnych. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że wszystkie organy administracji publicznej orzekające w sprawach indywidualnych posiadają samodzielność orzeczniczą w ramach przyznanej przepisami prawa właściwości. Starosta jest zatem obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy, co oznacza, że samodzielnie podejmuje działania prowadzące do załatwienia sprawy. Klasyfikator pełni rolę biegłego w postępowaniu administracyjnym prowadzonym przez organ, a sporządzony przez klasyfikatora projekt ustalenia klasyfikacji stanowi opinię biegłego w rozumieniu art. 84 § 1 ustawy z dnia 16 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 572) dalej: „Kpa”. Taką rolę klasyfikatora w postępowaniu potwierdza utrwalone orzecznictwo sądowe (vide wyrok WSA w Warszawie z dnia 8 listopada 2021 r. sygn. akt I SA/Wa 1506/21, wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 lutego 2018 r. sygn. akt IV SA/Wa 2685/17, wyrok WSA w Krakowie z dnia 20 czerwca 2017 r. sygn. akt III SA/Kr 483/17). Biegłym może być natomiast każda osoba dysponująca wiadomościami specjalnymi, a przepisy prawa nie precyzują sposobu wyboru biegłego w określonych postępowaniach administracyjnych. Powyższe wchodzi w zakres wyłącznej kompetencji organu odpowiedzialnego za przeprowadzenie danego postępowania administracyjnego, natomiast kwestie proceduralne związane z udziałem biegłego w takim postępowaniu, tj. przesłuchanie, wyłączenie itd., regulują przepisy Kpa.

Zawarte w projekcie ustawy regulacje mają na celu ochronę gruntów rolnych i leśnych, która wyraża się ochroną najlepszych klas gruntów rolnych przed zabudowaniem oraz ochroną rolniczej przestrzeni produkcyjnej. Ochrona gruntów rolnych i leśnych jest podyktowana troską o glebę jako dobro naturalne, które zalicza się do nieodnawialnych zasobów przyrody, a którego zachowanie dla przyszłych pokoleń i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych (co znajduje odzwierciedlenie w orzecznictwie administracyjno-sądowym np. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 kwietnia 2014 r., sygn. akt II OSK 2898/12). Jest to szczególnie ważne w kontekście zmniejszającej się ciągle powierzchni gruntów rolnych najwyższej jakości, na których może być prowadzona efektywna produkcja rolnicza przy użyciu najmniejszych nakładów.

Zarówno przeprowadzona przez Najwyższą Izbę Kontroli kontrola planowa P/20/059 pod nazwą „Wykonywanie gleboznawczej klasyfikacji gruntów na terenie województwa kujawsko-pomorskiego” jak i kontrola nr 164/2022/P/22/053/LBY, pod nazwą „Wykonywanie gleboznawczej klasyfikacji gruntów” ujawniły nieprawidłowości w działalności skontrolowanych starostów polegające na niezapewnieniu prawidłowego wykonywania gleboznawczej klasyfikacji gruntów. Najwyższa Izba Kontroli sprawdziła, czy starostowie odpowiedzialni za prowadzenie gleboznawczej klasyfikacji gruntów w powiatach − mimo nieokreślenia przez ustawodawcę wymagań kwalifikacyjnych dla klasyfikatorów gleb – zapewnili prawidłowy poziom merytoryczny tej klasyfikacji. Badania przeprowadzono w terenie z udziałem powołanych przez Izbę biegłych i specjalistów. Ich celem było sprawdzenie prawidłowości i rzetelności danych ujętych w wybranych projektach ustalenia klasyfikacji sporządzonych przez klasyfikatorów, w tym zwłaszcza zweryfikowanie zgodności ze stanem faktycznym: typów, rodzajów i gatunków gleb, rodzajów użytków gruntowych oraz klas bonitacyjnych wykazanych w tych projektach.

W efekcie jako jedną z przyczyn nieprawidłowości wskazano brak regulacji ustawowych określających kryteria wyboru oraz wymagania kwalifikacyjne osób zajmujących się wykonywaniem czynności klasyfikacyjnych w ramach gleboznawczej klasyfikacji gruntów. Powyższe powoduje wysokie ryzyko, że przeprowadzenie czynności klasyfikacyjnych w terenie oraz ustalenie rodzajów użytków gruntowych, typów, rodzajów i gatunków gleb oraz ich klas bonitacyjnych może być nieprawidłowe. Brak wspomnianych regulacji powoduje zatem, że ochrona gruntów rolnych doznaje uszczerbku i nie może być w pełni realizowana jednolicie w skali kraju. Obowiązujące, szczątkowe rozwiązanie prawne wskazujące jedynie na obligatoryjny udział bliżej nieokreślonego biegłego − klasyfikatora w postępowaniu w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów okazało się nieskuteczne dla należytego zabezpieczenia interesu publicznego.

Projekt zmian zakłada, że klasyfikatorem gruntów, upoważnionym przez starostę do sporządzenia operatu klasyfikacyjnego w ramach postępowania administracyjnego w sprawie ustalenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów, będzie mogła być osoba, która uzyska świadectwo stwierdzające posiadanie kwalifikacji w zawodzie klasyfikatora gruntów wydane przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi.

W ocenie projektodawcy proponowany środek rozwiązania opisywanego powyżej problemu jest odpowiedni. Możliwość uzyskania świadectwa stwierdzającego posiadanie kwalifikacji w zawodzie klasyfikatora gruntów uzależnione będzie od spełnienia przez osobę zainteresowaną określonych wymogów w zakresie wykształcenia i doświadczenia co niewątpliwie przyczyni się do poprawy jakości prac i opracowań wykonywanych w ramach postępowań administracyjnych. O stwierdzenie posiadania kwalifikacji w zawodzie klasyfikatora gruntów będzie mogła ubiegać się osoba, która posiada odpowiednie wykształcenie (podyplomowe studia w zakresie gleboznawstwa, gleboznawczej klasyfikacji gruntów i kartografii gleb lub kurs z zakresu gleboznawczej klasyfikacji gruntów) oraz wykonywała wcześniej projekty ustalenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów, które stanowiły podstawę wydania ostatecznej decyzji w przedmiocie gleboznawczej klasyfikacji gruntów (co najmniej 5 projektów ustalenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów w ciągu ostatnich 2 lat).

Mając na względzie, że ocena zgodności wykonywania prac klasyfikacyjnych z przepisami ustawy (w tym możliwość przeprowadzenia kontroli terenowej i wykonania odkrywek glebowych) dokonywana będzie przez starostę w postępowaniu administracyjnym w sprawie ustalenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów, nie wprowadzano przepisów, które umożliwiałyby dodatkowo wojewódzkim inspektorom nadzoru geodezyjnego i kartograficznego kompetencji sprawdzających w tym zakresie. W przepisach prawa obowiązuje zasada jednotorowości proceduralnej, które wyklucza, aby w jakimkolwiek innym (nieinstancyjnym) postępowaniu, w tym sprawdzającym, podmiot sprawdzał ponownie lub kolejno merytorycznie dowody, w szczególności zgodność wykonania prac klasyfikacyjnych (przez upoważnionego w tym postępowaniu przez starostę klasyfikatora) z przepisami ustawy PGiK, które co do zasady badane są w postępowaniu administracyjnym kończącym się wydaniem decyzji administracyjnej. Zgodność wykonywania prac klasyfikacyjnych z przepisami ustawy dokonywana jest w postępowaniu administracyjnym przez organ I instancji - starostę, a później ewentualnie w postępowaniu odwoławczym przez organ II instancji - wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego.

Opracowania wykonywane przez klasyfikatora w wyniku przeprowadzenia czynności klasyfikacyjnych w terenie mają charakter opinii/ekspertyzy biegłego. Projektowane przepisy nie przewidują odejścia od takiego rozumienia roli klasyfikatora gruntów. W dalszym ciągu ustalenie klasy bonitacyjnej odbywać będzie się bowiem w wyniku postępowania administracyjnego poprzedzającego wydanie decyzji przez właściwy organ. Organ prowadzący postępowanie w jednostkowej sprawie w dalszym ciągu posiadał będzie swobodę w ocenie materiału dowodowego i jednocześnie będzie zobowiązany do rzetelnego i kompleksowego jego rozpatrzenia. W dalszym ciągu, to do organu prowadzącego dane postępowanie należał będzie wybór klasyfikatora, który upoważniony zostanie do przeprowadzenia czynności klasyfikacyjnych, przy czym wybór ten padnie wyłącznie na jedną z osób posiadających świadectwo stwierdzające posiadanie kwalifikacji w zawodzie klasyfikatora gruntów.

Zgodnie z szacunkami Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi obecnie jest około 2 000 osób, które dotychczas wykonywały (lub wykonują) czynności klasyfikacyjne i potencjalnie osoby te mogą być zainteresowane uzyskaniem świadectwa stwierdzającego posiadanie kwalifikacji w zawodzie klasyfikatora gruntów. Jednocześnie Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi szacuje, że zainteresowanie uzyskaniem takich uprawnień przez osoby, które dotychczas nie wykonywały czynności klasyfikacyjnych będzie kształtowało się na poziomie około 50 osób rocznie.

Określenie ustawowych zasad przeprowadzania gleboznawczej klasyfikacji gruntów oraz jej kontroli

Art. 2 pkt 1a ustawy PGiK

W związku z wprowadzanym w projekcie ustawy określeniem zasad przeprowadzania gleboznawczej klasyfikacji gruntów, w tym prac klasyfikacyjnych, konieczne jest zdefiniowanie czym są prace klasyfikacyjne. Zgodnie z wprowadzaną definicją przez prace klasyfikacyjne rozumiane będzie przeprowadzanie analiz materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, w tym opisów odkrywek glebowych, map klasyfikacyjnych oraz map glebowo-rolniczych, projektowanie i przeprowadzenie czynności klasyfikacyjnych w terenie, w tym dokonywanie odkrywek glebowych oraz sporządzanie operatu klasyfikacyjnego.

Art. 2 pkt 10 ustawy PGiK

Projektowana regulacja ma na celu zmianę definicji państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, w związku z wprowadzaną w art. 26c ust. 4 ustawy PGiK zasadą przyjmowania operatów klasyfikacyjnych do tego zasobu. Zgodnie z nową definicją – wyniki prac klasyfikacyjnych lub dokumenty utworzone w wyniku tych prac będą stanowiły część państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

Art. 2 pkt 12 ustawy PGiK

Zmiana ma na celu doprecyzowanie definicji gleboznawczej klasyfikacji gruntów poprzez wskazanie, że to grunty (a nie gleby) dzielone są na klasy bonitacyjne ze względu na jakość produkcyjną gleb, ustaloną na podstawie cech genetycznych gleb.

Art. 20 ust. 3, art. 26a ustawy PGiK

Celem projektowanego przepisu jest ograniczenie przeprowadzenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów jedynie do obszarów użytkowanych rolniczo. Przepisy obecnego ust. 3 zostały z modyfikacją przeniesione do projektowanego przepisu art. 26a ustawy PGiK.

Projektowane przepisy dodatkowo wyłączają z obowiązku przeprowadzenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów na gruntach rolnych, dla których została wydana decyzja zezwalająca na wyłączenie gruntów z produkcji rolniczej, o której mowa w ustawie z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 82).

Art. 20 ust. 3b ustawy PGiK

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami art. 20 ust. 3–3b ustawy PGiK grunty rolne i leśne obejmuje się gleboznawczą klasyfikacją gruntów, przeprowadzaną w sposób jednolity dla całego kraju, na podstawie urzędowej tabeli klas gruntów. Gleboznawczej klasyfikacji gruntów nie przeprowadza się jedynie na gruntach leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa zarządzanych przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, z wyjątkiem gruntów leśnych o powierzchni do 10 ha znajdujących się w enklawach i półenklawach wśród gruntów o innej formie własności. Obowiązek ten występuje jednak w odniesieniu do gruntów leśnych o innym niż powyższy charakterze lub formie władania. Jednocześnie ewidencję gruntów i budynków, w części dotyczącej lasów, prowadzi się z uwzględnieniem przepisów o lasach, co oznacza, że uwzględnia się w niej ustalenia uproszczonych planów urządzania lasu, dalej: „UPUL”, decyzji starosty wydanych na podstawie inwentaryzacji stanu lasów oraz inwentaryzacji stanu lasów określonych przez nadleśniczego – dotyczących granic i powierzchni lasu.

Powyższa dokumentacja nie zawiera jednak danych dotyczących wyników gleboznawczej klasyfikacji gruntów niezbędnych do ujawnienia zmiany użytku gruntowego w ewidencji gruntów i budynków. Obecnie obowiązujące przepisy prawa nie określają również w sposób jednoznaczny na kim ciąży obowiązek zlecenia przeprowadzenia gleboznawczej klasyfikacji tego typu gruntów ani skutków niewykonania tego obowiązku. Powyższe wątpliwości powodują problemy z zapewnieniem aktualności ewidencji gruntów i budynków w zakresie użytków gruntowych stanowiących lasy – bez przeprowadzenia gleboznawczej klasyfikacji tych gruntów co do zasady nie jest możliwe bowiem ich ujawnienie w ewidencji gruntów i budynków.

W projekcie ustawy znosi się obowiązek przeprowadzenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów dla wszystkich gruntów leśnych – na wzór obecnej regulacji dotyczącej gruntów leśnych stanowiących własność Skarbu Państwa zarządzanych przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Przedmiotowa zmiana pozwoli na ujawnienie w prowadzonej ewidencji gruntów i budynków użytków gruntowych Ls – lasy, na podstawie m.in. ustaleń UPUL, bez konieczności przeprowadzania gleboznawczej klasyfikacji tych gruntów w ramach osobnego postępowania administracyjnego.

Art. 23 ust. 3 pkt 1 lit. g ustawy PGiK

Przepis ma na celu dostosowanie nomenklatury stosowanej w przedmiotowym przepisie do przepisów art. 26c ust. 1 pkt 4 ustawy PGiK, dotyczących sporządzanej przez starostę decyzji o ustaleniu gleboznawczej klasyfikacji gruntów.

Art. 26 ust. 1 i art. 26f ustawy PGiK

Projektowany przepis ma na celu uchylenie rozporządzenia z dnia 12 września 2012 r. w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów, gdyż część regulacji tego rozporządzenia będzie przeniesiona z modyfikacją do przepisów art. 26a–26f ustawy PGiK, część natomiast zostanie uregulowana w rozporządzeniu, które zostanie wydane na podstawie projektowanego przepisu art. 26f ustawy PGiK.

W nowym rozporządzeniu wydawanym na podstawie art. 26f ustawy PGiK zostanie ponadto określony sposób dokumentowania wyników prac klasyfikacyjnych, w tym wzory dokumentów i skład operatu klasyfikacyjnego, które to kwestie obecnie nie są uregulowane, co utrudnia przeprowadzanie w sposób jednolity dla całego kraju kontroli tych opracowań.

Art. 26b ustawy PGiK

W projektowanych przepisach kompleksowo uregulowano kwestie dotyczące przeprowadzenia postępowania administracyjnego w sprawie ustalenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów, w tym zamieszczono przepisy dotyczące ponoszenia kosztów tego postępowania wszczętego na wniosek – przez stronę, która o to wnioskowała. Wskazane również zostało, że w uzasadnionych przypadkach starosta będzie mógł zażądać od strony złożenia zaliczki w określonej wysokości na pokrycie kosztów postępowania w zakresie ustalenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów, na podstawie art. 262 § 2 Kpa.

Art. 12 ust. 1 pkt 4 lit. l i 26c ust. 1–9 ustawy PGiK 11

Projektowane zmiany przewidują, że sporządzenie operatu klasyfikacyjnego w tym wykonanie niezbędnych prac geodezyjnych zostanie wykonane przez osobę posiadającą odpowiednie uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii – klasyfikatora gruntów. Prace geodezyjne realizowane w ramach postępowania administracyjnego w sprawie ustalenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów nie będą podlegały obowiązkowi zgłoszenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. l ustawy PGiK, a podstawą przyjęcia do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego operatu klasyfikacyjnego będzie protokół odbioru prac klasyfikacyjnych wykonanych w ramach gleboznawczej klasyfikacji gruntów.

Projekt zakłada ponadto rezygnację z wyłożenia przez starostę operatu klasyfikacyjnego i zawiadamiania stron o możliwości zgłaszania zastrzeżeń do projektu ustalenia klasyfikacji – ze względu na ekonomikę oraz uproszczenie postępowania w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów. Powyższe uprawnienia stron oraz obowiązek zapewnienia przez starostę udziału stron w prowadzonym postępowaniu administracyjnym realizowane są już przez art. 10 Kpa.

W ramach ustalonej procedury wykonywania gleboznawczej klasyfikacji gruntów zmienione zostały, w stosunku do obowiązujących aktualnie mechanizmów – sposoby zawiadamiania podmiotów o wszczęciu postępowania dotyczącego przeprowadzenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów. Ze względu na zbiorowy charakter postępowania zastosowana została regulacja obowiązująca w art. 49 Kpa, polegająca na wprowadzeniu zasady, że przy liczbie stron przekraczającej 10 zawiadomienie stron dokonuje się w formie obwieszczenia.

W przypadku, gdy liczba stron nie będzie przekraczała 10, zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie ustalenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów, analogicznie do przepisów obowiązujących w rozporządzeniu z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. z 2024 r. poz. 219 i 1954) w zakresie zawiadamiania o czynnościach ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych, będą doręczane stronom za zwrotnym poświadczeniem odbioru albo za pokwitowaniem, nie później niż 7 dni przed wyznaczonym terminem rozpoczęcia czynności klasyfikacyjnych w terenie. W sprawach o ustalenie gleboznawczej klasyfikacji gruntów, korespondencję doręczać się będzie na adres wskazany w ewidencji gruntów i budynków.

W przypadku gdy strony nie będą znane lub nie będą znane ich adresy w ewidencji gruntów i budynków, zawiadomienie zamieszczane będzie na stronach internetowych Biuletynu Informacji Publicznej oraz na tablicy ogłoszeń starostwa powiatowego, przez okres co najmniej 7 dni, z tym, że ostatni dzień tego okresu powinien nastąpić nie później niż 8 dni przed wyznaczonym terminem rozpoczęcia czynności klasyfikacyjnych w terenie.

Art. 26e ustawy PGiK

Projektowane przepisy określają uprawnienia osób wykonujących czynności w ramach prac klasyfikacyjnych w celu umożliwienia im swobodnego wykonywania powierzonych im zadań. Określone zostało w przepisach prawo do wstępu na grunt i dokonywania niezbędnych czynności związanych z wykonywanymi pracami klasyfikacyjnymi, analogicznie do praw osób wykonujących prace geodezyjne i kartograficzne. Klasyfikator gruntów będzie mógł również poświadczać za zgodność z oryginałem sporządzane przez siebie kopie protokołów, map i innych dokumentów, które podlegać będą przekazaniu do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

Mając na względzie projektowane brzmienie przepisu art. 7b ust. 1 pkt 1 w lit. c i 26c ust. 1 ustawy PGiK, oraz definicję prac klasyfikacyjnych zawartą w art. 2 pkt 1a ustawy PGiK – zakłada się, że również starosta i wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego (lub upoważniona przez te organy osoba posiadająca uprawnienia zawodowe w zakresie gleboznawczej klasyfikacji gruntów) będą mieli prawo na podstawie art. 26e wstępu na grunt i dokonywania niezbędnych czynności związanych z wykonywanymi pracami klasyfikacyjnymi, w tym dokonywania odkrywek glebowych, w celu oceny/kontroli zgodności sporządzonego przez klasyfikatora gruntów operatu klasyfikacyjnego z obowiązującymi przepisami prawa.

Art. 40a ust. 2 pkt 3a ustawy PGiK

Projektowany przepis ma na celu rozszerzenie możliwości nieodpłatnego udostępnienia materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w przypadku wykonywania z urzędu prac klasyfikacyjnych przez klasyfikatora gruntów w ramach postępowania administracyjnego w sprawie ustalenia gleboznawczej klasyfikacji gruntów wszczętego z urzędu, po podpisaniu umowy w sprawie udzielenia zamówienia publicznego obejmującego takie prace. Wprowadzenie możliwości nieodpłatnego pozyskania materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego klasyfikatorowi gruntów w ramach prowadzonego postępowania administracyjnego ma na celu wyeliminowanie sytuacji, w której za materiały, niezbędne do realizacji jednego zadania ustawowego starosty (gleboznawczej klasyfikacji gruntów), dokonywałoby się opłaty temu samemu organowi, realizując inne zadanie tego organu (prowadzenie państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego).

3. Zmiany regulacji dotyczących narad koordynacyjnych (↓)

Ocena proponowanych zmian dotyczących narad koordynacyjnych (↓)

W uzasadnieniu do nowelizacji przepisów ws. prowadzenia narad koordynacyjnych użyto stwierdzenia: „Część powiatów, które nie wykorzystują narzędzi informatycznych do prowadzenia narad koordynacyjnych, wskazuje na brak przepisów prawa, które by ich do tego obligowały”, co nie pokrywa się do końca z prawdą, bo jednostek, które nie mają zinformatyzowanych narad koordynacyjnych wedlug GUGiK jest 5 w Polsce, na 380 wszystkich. Tak więc argumentacja w tym względzie nie jest właściwa. Niemniej jednak istnieje zasadność uszczegółowienia regulacji dotyczących tematyki narad koordynacyjnych głownie celm usprawnienia ich przebiegu.

Niestety nie wszystkie zaproponowane regulacje idą w tym kierunku usprawnienia przeprowadzenia narad, np.:

Proponowana jest obowiązkowa kordynacja tylko przyłaczy podziemnych, a koordynacji powinny podlegać wszystkie przyłącza, bo są problemy interpretcyjne, co to jest przyłacze i niektóre przyłącza potrawią mieć po kilka kilometrów (art. 28b ust. 2 pkt 1);
Cena koordynacji przwodu i przyłalcza powinna być idenytyczna (obecnie przewód - 150, a przyłącze 100 zł), aby nie budzić wątpliwości interpretacyjncyh. Rożnica w cenie powoduje czasami chęć oszczedzania na naradach koordynacyjnch i zgłaszanie przyłaczy zamiast przewodów (cennik tabela 16 poz. 6);
Sposób zatwierdzania narady nie daje możliwości, aby mogła być zrealizoowana wcześniej niż przed terminem 6 dni, nawet jeżeli wszysty uczestnicy natychmiast wyrażą sowoja opinię i nikt nie będzie miał żadnych zastrzeżeń (art. 28ba ust. 4);
Niezależnie od błędnego odwołania w art. 28b w ust. 3a do do ust. 3, który jest skreślony (rys. poniżej), do koordynacji sieci uzbojenia terenu powina być wykorzystywana tylko i wyłącznie mapa do celów projektowych;
Jeżeli usuniemy pjęcie tzw. "aktualnej mapy zasadniczej" to nie będzie też problemu co oznacza zapis, że aktualna mapa zasadniczej to mapa, ktora "jest zgodna ze stanem faktycznym w terenie";
Dotychczas protokół z narady zawiera stanowiska uczestników narady, a w propzycji nowelizacji mają być tylko zastrzeżenia (art. 28b ust. 9 pkt 6), co nie jest prawidłowym rozwiązaniem;
Zgodnie z PGiK "Rezultaty narady koordynacyjnej utrwala się w protokole zawierającym" tak wiec czemu ma służyć wnioskowanie o protokół, w którym są zastrzeżenia? Uważam, że tak jak obecnie protokół wydaje się zawsze jako efekt narady, a z zależności od wyniku PODGiK wprowadza tylko uzgodnione projekty do prowadzonej bazy danych;

---------------------------

Przedmiotowe zmiany zwiększają poziom cyfryzacji procesu inwestycyjnego poprzez wprowadzenie obowiązku przeprowadzania narad koordynacyjnych w sposób elektroniczny. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy PGiK narady koordynacyjne mogą odbywać się obecnie w sposób tradycyjny lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Część powiatów, które nie wykorzystują narzędzi informatycznych do prowadzenia narad koordynacyjnych, wskazuje na brak przepisów prawa, które by ich do tego obligowały.

Art. 28b ust. 1, 3a−7, 9–11 ustawy PGiK

Proponuje się wprowadzenie pełnej cyfryzacji przeprowadzania narad koordynacyjnych oraz dostosowanie obowiązujących przepisów do nowej, obligatoryjnej formy przeprowadzania narad. Zgodnie z projektowanymi przepisami wniosek o skoordynowanie usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu składany będzie obligatoryjnie w formie dokumentu elektronicznego a narada koordynacyjna przeprowadzana zawsze za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Starosta będzie miał obowiązek, po otrzymaniu od inwestora lub projektanta wniosku o skoordynowanie usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu zawiadomić odpowiednie podmioty o rozpoczęciu narady koordynacyjnej i wyznaczyć termin na zgłoszenie zastrzeżeń do proponowanego usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu przez uczestników narady.

Do wniosku o skoordynowanie usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu, tak jak dzieje się to obecnie, wnioskodawca będzie miał obowiązek dołączyć plan sytuacyjny sporządzony na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub kopii aktualnej mapy do celów projektowych, zawierający propozycję usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu. Projektowane regulacje wprowadzają ponadto obowiązek dołączania do planu sytuacyjnego, w obowiązującym układzie współrzędnych geodezyjnych, propozycję usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu w postaci wektorowych danych przestrzennych w formacie uzgodnionym ze starostą albo wykaz współrzędnych punktów projektowanej sieci uzbrojenia terenu w postaci pliku tekstowego, co ma na celu usprawnienie aktualizacji bazy danych geodezyjnej sieci uzbrojenia terenu, zgodnie z § 12 pkt 2 rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 23 lipca 2021 r. w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu (Dz. U. z 2021 r. poz. 1374). Dodatkowo wprowadzono zasadę, że plan sytuacyjny stanowi integralną część protokołu z narady koordynacyjnej. Wprowadzono ponadto regulację umożliwiającą staroście wezwanie wnioskodawcy do usunięcia braków formalnych, jeżeli wniosek o skoordynowanie usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu takowe zawiera, wyznaczając mu termin nie krótszy niż 7 dni, z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.

Art. 28b ust. 2 ustawy PGiK

W projekcie ustawy wprowadzony został obowiązek koordynacji usytuowania przyłączy podziemnych poza granicami działki budowlanej. Dzięki modyfikacji przepisów, w zasobach geodezyjnych znajdą się informacje o projektowanych obiektach podziemnych zlokalizowanych przede wszystkim w pasach drogowych, co pozwoli na zwiększenie bezpieczeństwa ich budowy. Pozwoli to wyeliminować zbędne koszty związane z wystąpieniem możliwych kolizji usytuowania i uszkodzeń obiektów podziemnych w terenie przy wykonywaniu robót budowlanych. Przedmiotowy przepis nie uwzględnia przyłączy podziemnych sytuowanych w granicach działki budowlanej, które zgodnie z art. 28b ust. 2 pkt 2 ustawy PGiK są zwolnione z obowiązku przeprowadzenia narady koordynacyjnej.

Art. 28ba i art. 28baa ustawy PGiK

Projektowane regulacje przewidują, że uczestnicy narady koordynacyjnej będą mieli prawo zgłosić zastrzeżenia do usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu, w wyznaczonym terminie przez starostę, który będzie wyznaczany na piąty dzień roboczy od dnia dokonania zawiadomienia podmiotów o naradzie koordynacyjnej. W obowiązującym stanie prawnym uczestnicy narady koordynacyjnej zgłaszają uwagi na samej naradzie koordynacyjnej, której termin starosta wyznacza na dzień przypadający nie później niż po upływie 14 dni od dnia otrzymania od wnioskodawcy planu sytuacyjnego. Brak zgłoszenia zastrzeżeń w przedmiotowym terminie, tak jak i obecnie, będzie oznaczał akceptację przedłożonego usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu. W przypadku gdy uczestnicy narady koordynacyjnej nie wniosą zastrzeżeń do usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu, naradę koordynacyjną będzie uznawać się za zakończoną i wydawany będzie protokół z narady koordynacyjnej, o którym mowa w art. 28b ust. 9 ustawy PGiK.

W przypadku gdy uczestnicy narady koordynacyjnej wniosą zastrzeżenia, wnioskodawca w ciągu 5 dni roboczych od dnia ich otrzymania od starosty, będzie miał obowiązek przedstawić propozycję usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu na planie sytuacyjnym uwzględniającą zgłoszone zastrzeżenia albo, w przypadku braku uwzględnienia zgłoszonych zastrzeżeń, zawnioskować o zakończenie narady koordynacyjnej. W obowiązującym stanie prawnym zastrzeżenia były zgłaszane i rozpatrywane na samej naradzie koordynacyjnej i gdy doszło do uzgodnienia przez uczestników narady zmian w usytuowaniu projektowanej sieci uzbrojenia – ustalenia z narady koordynacyjnej były, w ciągu 7 dni od tej narady, przesyłane przez starostę do uczestników narady (również tych, którzy nie uczestniczyli w naradzie). Projektowane zmiany pozwolą wnioskodawcy na dokładniejsze zapoznanie się i przeanalizowanie zgłoszonych zastrzeżeń oraz w przypadku ich uwzględnienia, na zaktualizowanie planu sytuacyjnego zawierającego poprawioną propozycję usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu.

Po otrzymaniu od starosty poprawionego planu sytuacyjnego, uczestnicy narady koordynacyjnej będą mogli wnieść zastrzeżenia do tej propozycji, w terminie wyznaczonym przez starostę na czwarty dzień roboczy od dnia jej przekazania uczestnikom narady. Wnioskodawca będzie miał 60 dni na zawnioskowanie o zakończenie narady koordynacyjnej i sporządzenie protokołu z narady koordynacyjnej (w przypadku braku uwzględnienia zastrzeżeń do usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu) lub o dodatkową naradę koordynacyjną, za którą nie będzie pobierać się opłaty. Zgodnie z obowiązującymi przepisami wnioskodawca nie ma obecnie terminu granicznego na wystąpienie do starosty z wnioskiem o przeprowadzenie dodatkowej narady koordynacyjnej, może zatem złożyć taki wniosek zarówno po kilku dniach jak i po kilku latach od terminu przeprowadzenia narady koordynacyjnej. Ograniczenie terminu na przeprowadzenie narady koordynacyjnej do 60 dni ma zatem na celu z jednej strony zapewnienie, że dodatkowa narada koordynacyjna będzie dotyczyła tej samej inwestycji, która była przedmiotem wcześniejszej narady koordynacyjnej, a z drugiej strony danie wnioskodawcy niezbędnego czasu na ewentualną poprawę propozycji usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu, w przypadku, gdyby zmiany wymagały większej analizy bądź uzyskania dodatkowych informacji czy opinii.

Uzależnienie terminu podjęcia działań przez organ od dokonania przez wnioskodawcę opłaty za ich przeprowadzenie wynika z regulacji art. 40b ust. 1 pkt 6 i art. 40d ust. 3 ustawy PGiK, które stanowią, że opłatę za dokonanie uzgodnienia usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu pobiera się przed wykonaniem tych czynności, a więc przed przystąpieniem do przeprowadzenia narady koordynacyjnej.

Art. 28bb ustawy PGiK

Proponowane zmiany mają na celu dostosowanie obowiązującej regulacji do projektowanych zmian zawartych w art. 28ba ustawy PGiK. Ponadto proponuje się uchylenie ust. 3, który budzi obecnie wątpliwości w związku z jego sprzecznością z przepisem ust. 4, stanowiącym, że do doręczania zawiadomień w sposób inny niż za pomocą środków komunikacji elektronicznej (jeżeli została wrażona na to zgoda) stosuje się odpowiednio przepisy działu I rozdziału 8 Kpa.

Art. 28c ustawy PGiK

Proponuje się wprowadzenie obowiązku udostępnienia wnioskodawcy i uczestnikom narady koordynacyjnej protokołu z narady koordynacyjnej wraz z planem sytuacyjnym w formie dokumentu elektronicznego w następnym dniu roboczym po dniu jej zakończenia. Plan sytuacyjny będzie opatrywany adnotacją świadczącą o tym, że był przedmiotem narady koordynacyjnej, informacją o terminie rozpoczęcia i zakończenia narady koordynacyjnej oraz znakiem sprawy nadanym przez organ. Na prośbę wnioskodawcy, starosta będzie wydawał protokół z narady koordynacyjnej wraz z planem sytuacyjnym, w postaci papierowej, w terminie 3 dni od dnia złożenia żądania w tej sprawie.

Ponadto projekt ustawy zakłada, że protokół z narady koordynacyjnej wraz z planem sytuacyjnym będzie dołączany do wniosku o pozwolenie na budowę albo zgłoszenia budowy sieci uzbrojenia terenu lub przyłączy, o których mowa w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2025 r. poz. 418), mając na względzie, że zgodnie z regulacjami zawartymi w art. 30 ust. 2a pkt 3 i art 33 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy do zgłoszenia budowy i wniosku o pozwolenie na budowę należy dołączać pozwolenia, uzgodnienia i opinie, których obowiązek dołączenia wynika z przepisów odrębnych ustaw. Modyfikacja przepisów pozwoli na zminimalizowanie ryzyka wystąpienia kolizji usytuowania i uszkodzeń obiektów podziemnych w terenie przy wykonywaniu robót budowlanych, a co za tym idzie zwiększenie bezpieczeństwa realizacji tych inwestycji.

4. Inne zmiany zawarte w projekcie ustawy (↓)

4.1. Zmiana definicji zawartych w ustawie (↓)

4.2. Cyfryzacja dziennika praktyk zawodowych (↓)

4.3. Zapewnienie odpowiedniego nadzoru GGK na szczeblu wojewódzkim i powiatowym (↓)

4.4. Zapewnienie podstaw prawnych do pełnienia obowiązków GGK w przypadku odwołania GGK (↓)

4.5. Zmiana zasad wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych (↓)

4.6. Ustanowienie dostępu dla GGK do baz danych prowadzonych przez starostę (↓)

4.7. Sporządzania przez GGK 4-letniego planu strategicznego i rocznych planów operacyjnych (↓)

4.8. Zasady podziału dotacji celowych na realizację zadań samorządów powiatowych w zakresie GiK (↓)

4.9. Doprecyzowanie zasad działania WINGiK (↓)

4.10. Doprecyzowanie zasad przekazywania przez starostę kopii zabezpieczających baz danych (↓)

4.11. Zniesienie zadania marszałka województwa prowadzenia rejestru PRG, w uzgodnieniu z GGK (↓)

4.12. Określenie zasad przeprowadzania przez WINGiK czynności sprawdzających (↓)

4.13. Doprecyzowanie kto pełni funkcje kierownika jednostki kontrolującej (↓)

4.14. Regulacje nadania przesyłki w placówce podmiotu pocztowego na terenie UE (↓)

4.15. Zmiana dotycząca podstawy przyjęcia wyników prac geodezyjnych do PZGiK (↓)

4.16. Zmiany w zakresie ujawniania adresu podmiotu w ewidencji gruntów i budynków (↓)

4.17. Określenie terminu na aktualizację EGiB w oparciu o dokumentację przyjętą do PZGiK (↓)

4.18. Wprowadzenie możliwości uzyskania wypisów z EGiB zawierających dane osób prawnych (↓)

4.19. Uszczegółowienie procedury modernizacji ewidencji gruntów i budynków (↓)

4.20. Dodanie procedury weryfikacji ewidencji gruntów i budynków (↓)

4.21. Zmiany w ZSIN związne z przekazywaniem elektronicznych wypisów aktów notarialnych (↓)

4.22. Zasady przeprowadzania wznowienia znaków granicznych i wyznaczenia punktów granicznych (↓)

4.23. Uwolnienie części danych opisowych dotyczących działek i budynków zawartych w EGiB (↓)

4.24. Uwolnienie analogowych materiałów kart. dla osób niewidomych i słabowidzących (↓)

4.25. Określenie skutków nieuiszczenia należnej opłat (↓)

4.26. Wprowadzenie waloryzacji opłat za wykonywania przez organy SGiK określonych czynności (↓)

4.27. Ustalenie czynności, które osobiście mają wykonywać geodeci uprawnieni (↓)

4.28. Zmiany w zakresie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii (↓)

4.29. Zmiany regulacji dotyczących postępowań dyscyplinarnych dla geodetów uprawnionych (↓)

4.30. Kary za niezgłoszenie pracy, brak przekazania materiałów i brak zgłaszania zmian do EGiB (↓)

4.31. Konkretyzacja zapisów odnośnie do obliczania terminów zawartych w ustawie (↓)

4.32. Uściślenie dotyczace opłat w przypadku uzupełnienia zgłoszenia prac geodezyjnych (↓)

4.33. Uchylenie współczynnika „T” dotyczacego okresowego udostępniania materiałów (↓)

4.34. Zrównanie wysokości opłat za przeprowadzenie przez starostę narady koordynacyjnej (↓)

4.35. Zmiany w ustawie o Infrastrukturze Informacji Przestrzennej (↓)

II. Przepisy dostosowujące i przejściowe (↓)

W zakresie terenów zamkniętych przewiduje się, że podmioty, które ustaliły tereny zamknięte będą miały 90 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy na wydanie decyzji o ustaleniu terenów zamkniętych określających kategorię terenu, stosując zasady zawarte w projektowanych przepisach art. 4a ust. 1 i 2 PGiK, określających na jakich terenach mogą być ustanowione tereny zamknięte określonej kategorii. Jeżeli w przedmiotowym terminie taka decyzja nie zostanie wydana, tereny te uznane zostaną za zniesione. W takim przypadku oraz w przypadku przypisania terenowi zamkniętemu II kategorii, podmiot, który ustalił ten teren będzie miał 30 dni na przekazanie właściwym organom Służby Geodezyjnej i Kartograficznej danych zawartych w prowadzonych dotąd przez te podmioty bazach danych, opracowanych przez ten podmiot map oraz danych i materiałów stanowiących podstawę wpisów do odpowiednich baz danych (np. wyników prac geodezyjnych). Celem przekazania ww. danych i materiałów jest umożliwienie aktualizacji prowadzonych przez organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej baz danych w zakresie, który do tego momentu był w gestii podmiotu zarządzającego terenem zamkniętym. Po zniesieniu terenu zamkniętego koniecznie jest bowiem doprowadzenie do kompletności informacji gromadzonych w bazach danych. W przypadku, gdyby w oparciu o przekazane dane i materiały nie była możliwa aktualizacja baz danych, organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej będzie mógł zwrócić je do poprawy podmiotowi, który je przekazał. Podmiot zarządzający dotąd tym terenem zamkniętym będzie miał obowiązek, na swój koszt, dostosować te dane i materiały do obowiązujących przepisów prawa z zakresu geodezji i kartografii, w sposób umożliwiający aktualizację baz danych prowadzonych przez organ Służby Geodezyjnej i Kartograficznej.

Ponadto, w przypadku nieutworzenia baz danych, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2, 3, 10 i 12 ustawy PGiK przepisy niniejszej ustawy stosować się będzie również do mapy zasadniczej, która zgodnie z art. 53b ustawy PGiK do dnia 31 grudnia 2024 r. może być prowadzona w postaci wektorowej lub w postaci rastrowej uzupełnianej systematycznie danymi wektorowymi, na zasadach stosowanych przed dniem 1 stycznia 2014 r.

Zakłada się również, że MON w terminie 6 miesięcy od wejścia w życie przepisów ustawy utworzy rejestr terenów zamkniętych, m.in. w oparciu o SIPRON – centralny system, który gromadzi, przetwarza i udostępnia dane przestrzenne związane z bezpieczeństwem państwa.

Projekt ustawy zakłada, że postępowania administracyjne w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów rolnych oraz postępowania w sprawie wydania decyzji o pozwoleniu na budowę albo zgłoszenia budowy sieci uzbrojenia terenu, wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy prowadzi się na zasadach dotychczasowych. Również do wniosków o skoordynowanie usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu, przeprowadzenie dodatkowej narady koordynacyjnej lub o wydanie wypisu z operatu ewidencyjnego – złożonych do organu Służby Geodezyjnej i Kartograficznej przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosować się będzie przepisy dotychczasowe. Jedynie w przypadku postępowań administracyjnych w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów leśny – postępowania te będą umarzane, w związku z zawartym w art. 1 pkt 18 i 22 ustawy zniesieniem obowiązku obejmowania gleboznawczą klasyfikacją gruntów wszystkich gruntów leśnych. Zmiana sposobu prowadzenia ewidencji gruntów i budynków w zakresie gruntów leśnych będzie wymagała modyfikacji przepisów rozporządzenia z dnia 27 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. z 2024 r. poz. 219 i 1954) oraz określenia terminu przejściowego dla organów Służby Geodezyjnej i Kartograficznej na dostosowanie prowadzonych baz danych.

Zasadniczy termin wejścia w życie projektowanych regulacji określono na 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy, z wyjątkiem przepisów w zakresie zmiany zasad prowadzenia narad koordynacyjnych i gleboznawczej klasyfikacji gruntów, który został określony na 6 miesięcy.

Proponuje się także, aby przepis lp. 6 tabeli nr 16 załącznika do ustawy PGiK, zmieniający wysokość opłaty za przeprowadzenie narady koordynacyjnej (w tym zrównujący wysokość tej opłaty dla sieci i przyłączy) oraz przepisy dotyczące opiniowania podziału dotacji celowych przez Głównego Geodetę Kraju zaczęły obowiązywać w nowym brzmieniu od 1 stycznia 2026 r.

Nowelizacja prawa geodezyjnego i kartograficznego 2025